Jelenia Góra – Maciejowa, powiat jeleniogórski, woj. dolnośląskie, PL
W Maciejowej chciałam zobaczyć przede wszystkim mauzoleum i jego… lokatora. Długo się nie składało, ale w końcu – przy okazji koniecznej wizyty w Jeleniej Górze – udało się!
Zapraszam na wspólny spacer po dawnym parku pałacowym.
Park i pałac, którego nie ma
Wieś Maciejowa – obecnie dzielnica Jeleniej Góry – powstała najprawdopodobniej w XIII w., a może nawet już w XII w. Wówczas wybudowano tu zamek, którego pozostałości można podobno jeszcze gdzieś wśród drzew odnaleźć. Zamczysko zostało zniszczone w XV w. w czasie wojen husyckich i nigdy już nie podniosło się z gruzów.
Bliższy naszym czasom pałac wybudowano natomiast pod koniec XVII w., jednak charakter luksusowej rezydencji zyskał po renowacji przeprowadzonej mniej więcej 200 lat później, stając się pełną uroku barokową perełką, otoczoną zachwycającym parkiem krajobrazowym.
Jednym z ostatnich prywatnych właścicieli majątku w Maciejowej był Emil Becker – fabrykant i milioner z Berlina, który przeprowadził kolejną renowację pałacu, wybudował wieżę widokową, a po śmierci spoczął w mauzoleum, postawionym w przypałacowym parku.
Becker – mieszkający na stałe w Berlinie – do Maciejowej zjeżdżał ponoć tylko na lato. Mimo to dał się miejscowej ludności poznać jako pan szczodry i chętnie angażujący się w działania charytatywne na rzecz wdów i sierot; wspierał także miejscową parafię i szkołę, a w 1876 r. przy jego wsparciu powstała we wsi straż ogniowa.
Po śmierci E. Beckera, majątek przeszedł w ręce jego córki, a następnie, po bankructwie jej męża, przejęty został przez miasto Jelenia Góra.
W czasie II wojny światowej pałac stanowił własność Poczty Rzeszy.
Z czasów wojennych majątek wyszedł w całkiem dobrym stanie. W 1945 r. część wyposażenia pałacu i bogatych zbiorów broni, obrazów, mebli itp., pozostałych jeszcze po Emilu Beckerze, przejęło Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze, reszta została rozszabrowana.
Budowla do lat 60. XX w. stała pusta i… w zasadzie niczyja. W tej sytuacji – wiadomo – kradzieże, szaber, demolka i zniszczenie stały się bezpośrednią przyczyną doprowadzenia rezydencji do ruiny. Wreszcie na przełomie lat 60. i 70. XX w. zdecydowano o wyburzeniu pałacu, który wówczas przedstawiał już istny obraz nędzy i rozpaczy. Wydarto z niego wszystko, co się dało – zostały gołe mury i ledwo trzymający się dach…
Zapraszam do zakupu książeczki “Weronika szuka skarbów” – opowiastki dla dzieci i rodziców, inspirowanej zabawą w geocaching.
Tak kończy się historia pałacu, ale być może park z mauzoleum i wieżą widokową ma przed sobą lepszą przyszłość.
Zostały tu wytyczone ścieżki spacerowe, są drogowskazy, kierujące do ciekawych obiektów na terenie parku. Pojawiły się również tablice, opisujące poszczególne elementy założenia parkowego.
Wszystkie te działania są oddolną inicjatywą grupy mieszkańców Maciejowej, co jest super sprawą i doskonale wpisuje się w moją osobistą teorię, że dopiero tak mniej więcej nasze pokolenie (i młodsze oczywiście) zaczyna czuć, że Dolny Śląsk to naprawdę nasz dom. W związku z tym wreszcie akceptujemy historię regionu i nie walczymy już z jego “niemieckością” za wszelką cenę.
Mauzoleum Beckera i potwór z Redwood
Mauzoleum w Maciejowej powstało na przełomie XIX i XX w. jako miejsce pochówku dla członków rodziny Becker.
Prawdopodobnie pochowano tam właśnie samego Emila Beckera, który zmarł w 1892 r., choć z drugiej strony, skoro na stałe mieszkał w Berlinie, to czemu po śmierci miałby spocząć w Maciejowej? No ale ok – wszystkie źródła piszą, że owszem, więc pewnie tak było.
Nie wiadomo, czy jeszcze ktoś z rodziny Beckerów został tam pochowany, ale możliwe, że np. małżonka pana na włościach. Krypta w podziemiach kaplicy jest całkiem spora, z pewnością zmieściłoby się tam więcej trumien.
Mauzoleum przez lata nie miało wiele szczęścia. Podobno na trumnach członków rodziny Becker miejscowe dzieciaki zimą zjeżdżały z górki, jak na sankach. Zapewne, zanim stały się dość makabryczną rozrywką dla dzieciarni, nieco starsi osobnicy zdążyli okraść je ze wszystkiego, co cenne. Bo przecież to nie nasze, to niemieckie, heh…
W latach 70. XX w., wg oceny pracownika Wojewódzkiego Biura Planowania Przestrzennego, kaplicę grobową Beckerów uznano za obiekt “prawdopodobnie bez większej wartości historycznej”, ale za to “dość ciekawy architektonicznie”.
Z notatki wynika też, że wówczas, mimo dużego zniszczenia obiektu, na miejscu były jeszcze piaskowcowe tablice z inskrypcjami oraz naturalnej wielkości posąg Chrystusa na marmurowym cokole.
Ten ostatni, w latach 90. XX w. został przeniesiony do miejscowej kaplicy cmentarnej, co prawdopodobnie uchroniło go przed dalszą destrukcją lub kradzieżą. Tablice zniknęły…
Podczas naszej wizyty, mauzoleum zastaliśmy otwarte. Schody wprawdzie zniszczone, ale ludność skonstruowała prowizoryczną drabinkę, po której można się wspiąć do wejścia, co też oczywiście uczyniliśmy.
A w środku… No cóż… obecnie kaplica Beckerów ma stałego mieszkańca: potwora, który jest pozostałością po scenografii kręconego tu kilka lat temu horroru pt. “Redwood”.
Nie wszystkim podoba się ten cokolwiek straszny osobnik, bo już kilkakrotnie był niszczony. Zawsze jednak znalazł się ktoś, kto stwora do kupy poskładał. I dobrze, bo skoro lata temu nie uszanowano pochowanych tu zmarłych, to co za różnica, kto teraz zajmie miejsce głównego lokatora? Niechaj będzie to i potwór, który pasuje do klimatu zdewastowanej kaplicy jak ulał.
W rogu pomieszczenia zastaliśmy też fragmenty rzeźbionej trumny. Czy jest to pozostałość po grobowcu Beckera, czy może również dekoracja filmowa?
Do krypty grobowej pod kaplicą tylko zajrzałam. Wlazłabym, gdyby nie sandały na nogach. Jakoś nie uśmiechało mi się stąpać po niepewnym gruncie, pełnym połamanych desek i… nie wiem, czego jeszcze niemal bosymi stopami :/
Miejsce robi wrażenie. Jest i smutne, i piękne. I trochę straszne, ale to już zasługa stwora z Redwood.
Swoją drogą film jest ponoć raczej kiepski, no ale “u nas” kręcony, więc pewnie – jak się nadarzy okazja – to obejrzę, choć za horrorami nie przepadam.
* Niestety, artykuł czekał na swoją kolej publikacji, a tymczasem 5.08.2019 r. ktoś zdewastował i spalił potwora z Redwood 🙁 Jest mi bardzo przykro, zwłaszcza, że oprócz kukły, było niebezpieczeństwo, że spłonie całe mauzoleum, a pożar przeniesie się na park. Ręce opadają na ludzki debilizm.
Wieża z niezłymi widokami (na przyszłość?)
Wieża widokowa o wysokości ponad 24 m znajduje się w najwyższym punkcie dawnego parku pałacowego.
Wybudowana została z polecenia Emila Beckera w okolicach 1875 r. z kamienia (2 najniższe kondygnacje) i czerwonej cegły (3 wyższe piętra).
Obecnie brak jest schodów, ale potencjalnie widok z niej musi być całkiem imponujący, bo najwyższe kondygnacja znacznie przewyższa okoliczne drzewa.
Wewnątrz wygląda, jakby przygotowane zostały podesty do budowy schodów, ale podobno to nie jest takie proste i w najbliższym czasie raczej nie ma szans na przywrócenie wieży funkcji widokowej.
No szkoda… To byłby jeden z lepszych punktów widokowych w okolicy.
Geocaching
Skrytki w okolicach mauzoleum Emila Beckera w Maciejowej trochę się naszukałam. Wlazłam tam, gdzie wleźć nakazywał obszerny spojler i zabrałam się za sprawdzanie potencjalnych kryjówek. Niby miejsca sporo, ale gdzie szukać GEOpudełka?
Już miałam dać za wygraną, gdy otworzyła mi się w głowie jakaś klapka i miejsce – to jedno jedyne – stało się oczywiste. Ha!
Informacje praktyczne
ładowanie mapy – proszę czekać…
 |
 Tu gdzieś można zaparkować auto |
 |
Mauzoleum Emila Beckera |
 |
Dawna parkowa wieża widokowa |
- Trochę się naszukaliśmy miejsca, skąd najlepiej startować w kierunku parku, mauzoleum i wieży. Zaznaczyłam ten punkt na mapie. W okolicy jest też niewielkie miejsce, gdzie można zostawić auto.
- Park i jego niezwykłe atrakcje jest dostępny całą dobę, aczkolwiek warto pamiętać, że teren jest własnością prywatną.
- Mauzoleum podobno zwykle jest zamknięte kratą, ale my zastaliśmy wejście otwarte.
- Park poprzecinany jest siecią ścieżek spacerowych, a do głównych punktów prowadzą drogowskazy.
Jeśli podoba Ci się ten artykuł, zapraszam do polubienia fanpage’a strony na Facebooku. Będziesz na bieżąco z wszystkimi nowościami.
Źródła (stan na 15.07.2019 r.)
- Wikipedia: Maciejowa (Jelenia Góra),
- maciejowa.jelenia-gora.pl: Pałac,
- polska-org.pl: Pałac w Maciejowej (dawny), Mauzoleum Emila Beckera,
- e-karkonosze.eu: Toskańska Maciejowa.