Zamek Piastowski w Legnicy

Legnica, woj. dolnośląskie, PL

Zamek Piastowski w Legnicy to chyba najbardziej charakterystyczna budowla miasta. Na jego przykładzie znowu wychodzi moja niegdysiejsza ignorancja. Swego czasu w zamku miałam nawet zajęcia, a nigdy nie zainteresowałam się jego historią. Obecnie rzecz nie do pomyślenia, a równocześnie lipa straszna, bo nawet nie pamiętam zamkowych wnętrz, tak bardzo udało mi się je zignorować ;]
No cóż… teraz nadrabiam, heh…

Piastowie w Legnicy

Historia legnickiego zamku sięgać może nawet VIII w. Znaczy nie samej budowli, ale miejsca, gdzie się znajduje. To właśnie z tych czasów pochodzą ślady budownictwa obronnego na ziemnym usypisku, na którym później ulokowano legnicki zamek. W X w. istniał tu gród z fosą, prawdopodobnie należący do plemienia Trzebowian.
Natomiast na przełomie XII i XIII w., z polecenia księcia Henryka Brodatego, powstał murowany kompleks, w skład którego wchodził pałac książęcy, kaplica, trzy wieże, wał drewniano – ziemny i mury obronne. Legnicki zamek należy więc do najstarszych (obok Wleńskiego Gródka) murowanych założeń obronnych na terenie współczesnej Polski. Wleński Gródek nie imponuje jednak wielkością, natomiast legnicki zamek należał do najpotężniejszych na ziemiach polskich – w 1241 r. spokojnie oparł się najazdom Mongołów!

W późniejszych latach rozbudowany i modernizowany, stał się reprezentacyjną rezydencją Piastów legnicko – brzeskich.

Zamek we władaniu Habsburgów

Od 1675 r. – po śmierci ostatniego ze śląskiej linii Piastów księcia Jerzego Wilhelma – zamkiem władali namiestnicy habsburscy.

Budowla znowu była kilkukrotnie przebudowywana i odbudowywana po pożarach, wojnach itp. Pod koniec XVIII w. – kiedy Legnica znalazła się we władaniu króla Prus – zasypano fosę, zlikwidowano fortyfikacje i most zwodzony, a ocalałe po wojnie budynki przeznaczono na magazyny i biura administracyjne.

Po pożarze w 1835 r. warownię po raz kolejny odbudowano i przebudowano z przeznaczeniem na siedzibę urzędów miejskich.
Kilka pomieszczeń wynajęto natomiast baronowi Alexandrowi von Minutoli, który umieścił w nich bogatą kolekcję malarstwa i sztuki użytkowej. Później zbiory zostały przeniesione do pałacu w Biedrzychowicach, ale to całkiem inna historia 😉

I znowu w Polsce

Końcowe miesiące II wojny światowej nie były dla zamku najszczęśliwsze. W lutym 1945 r., po zajęciu Legnicy przez Armię Czerwoną – po raz któryś w swojej historii – budowla spłonęła.
Zniszczeniu uległo jakieś 60% kompleksu, który odbudowany został dopiero w latach 1962 – 1969.

Od tego czasu mieszczą się tu instytucje oświatowe, ale za cholerę nie mogę znaleźć aktualnych informacji, jakie. Wychodzi mi, że A.D. 2018 jest to Szkoła Podstawowa nr 3 i Centrum Kształcenia Ustawicznego i Językowego Kadr, ale czy coś jeszcze?

Pamiątką po zlikwidowanej w XVIII w. fosie jest figura św. Jana Nepomucena. Pomniki świętego stawiano bowiem głównie w sąsiedztwie cieków wodnych, wierząc, że chroni on przed powodzią itp. wodnymi nieszczęściami.

Nawet nie wiedziałam, ale okazuje się, że obecnie koło głównego wejścia na dziedziniec zamkowy stoi replika pomnika, oryginał natomiast trafił do Lapidarium w Muzeum Miedzi. 

Z 1. połowy XVI w. pochodzi bogato zdobiony renesansowy portal wjazdowy z herbem piastowskim i medalionami księcia Fryderyka II oraz jego żony Zofii von Brandenburg-Ansbach.

Na zamkowym dziedzińcu znajduje się pawilon, zabezpieczający relikty późnoromańskiej kaplicy św. Benedykta i Wawrzyńca zbudowanej z cegły na rzucie dwunastoboku z prostokątnym prezbiterium i półkolistą absydą.

Niestety, nie udało nam się zobaczyć samej kaplicy, chyba trzeba się wcześniej umawiać na zwiedzanie.

W ściany budynku wmurowano ciekawe portale. To (raczej?) nie jest ich pierwotne miejsce, ale prezentują się naprawdę okazale.

No i parę rzutów okiem na zamek od strony dziedzińca wewnętrznego. Pusto było tego popołudnia, żadnych człowieków na horyzoncie, nic tylko robić zdjęcia.

W 2013 r. na dziedzińcu odkryto studnię, która – jak się okazało – pochodzi z XIII w., czyli z czasów pierwszej piastowskiej warowni.

W tym samym roku udostępniono do zwiedzania wieże Św. Jadwigi i Św. Piotra. Niestety, na terenie zamku nie znalazłam żadnych informacji, jak, gdzie, kiedy itp. Teraz doczytałam, że wejście na wieże oraz do pawilonu z reliktami kaplicy możliwe jest od kwietnia do października (więcej informacji na muzeum-miedzi.art.pl).
Wi ucieszyła się niezmiernie, że na wieżę nie wejdziemy. Nie lubi takich punktów widokowych, zupełnie nie wiem, czemu ;]

No i to tak jakby tyle. Połaziłyśmy po zamkowym dziedzińcu, porobiłam trochę zdjęć. Może latem wrócimy, co by wejść na wieże i obejrzeć średniowieczną kaplicę.

Aaaa! Jeszcze jedno! Po tylu latach, w Legnicy zaskoczyła mnie wielka galeria handlowa vis-à-vis zamku. Nawet nazwę ma taką w klimacie, bo to wszak Galeria Piastów, o! 😉

Informacje praktyczne

• Wejść na dziedziniec można bez przeszkód, przynajmniej w takich “ludzkich” porach, bo wieczorem już pewnie niekoniecznie.
• Zwiedzanie kaplicy i wież możliwe jest od kwietnia do października po wcześniejszej rezerwacji (więcej informacji w regulaminie na muzeum-miedzi.art.pl).
• Do wnętrz zamku nie weszłyśmy, ale pewnie podczas trwania zajęć można rozejrzeć się po korytarzach. Nie pamiętam jednak, aby w ogólnodostępnych miejscach były jakieś ciekawe elementy, świadczące o historii tego miejsca. No ale wtedy, kiedy tam bywałam, miałam raczej “wywalone” na zabytki itp., więc niekoniecznie moje wspomnienia są wiarygodne.

Źródła (stan na 16.03.2018 r.):

• zamkipolskie.com: Legnica. Zamek Piastów Legnickich, 
• dolny-slask.org.pl: Legnica, Zamek Piastowski, 
• liegnitz.pl: Zamek Piastowski, 
• Wikipedia: Zamek Piastowski w Legnicy, 
• legnica.naszemiasto.pl: Studnia na zamku w Legnicy jest gotowa.